Duanın
dinimizdəki yeri
Uca Kitabımız
Quran-i Kərimdə duanın əhəmiyyəti və müsbət nəticələri açıq-aşkar ifadə edilmiş
və duaya çoxlu nümunə göstərilmişdir. Əziz Peyğəmbərimiz də duanın fəziləti və
faydalarını izah etmiş, özü də çox zaman dua etmiş və bizə Allaha necə
yalvaracağını göstərən çox gözəl dualar öyrətmişdir.
Quran-i
Kərimdə dua
Uca Allah dua
ilə əlaqədar olaraq Quran-i Kərimdə belə buyurur: “Rəbbiniz buyurdu ki, Mənə
dua edin. Mən də sizin dualarınızı qəbul edim!”(Gafir surəsi,40/60).
Bu ayədə Allah Təala bizi dua etməyə çağırır
və bizim dualarımızı qəbul edəcəyimi bildirir. Bu çağırış Rəbbimizin bizə qarşı
nə qədər mərhəmətli və lütfkar olduğunun da çox aydın bir dəlilidir.
Peyğəmbərimizə: “Ey Allahın Rəsulu! Rəbbimiz
bizə yaxındırmi? Ona səssizcə yalavaraq. Yoxsa uzaqdırmı? Bərkdən çağıraraq dua
edək?!” – deyə sual verilməsi ilə əlaqədar olaraq aşağıdakı ayə nazil oldu:
“Bəndələrim məni səndən soruşduqda söylə ki,
Mən onlara yaxınam. Dua edib Məni çağıranın duasını qəbul edərəm. Gərək onlar
da Mənim çağırışımı qəbul edib, Mənə iman gətirsinlər. Bununla da, ola bilsin
ki, doğru yola yetişsinlər.” (Bakara
surəsi,2/186).
Bu ayədə də Rəbbimizin bizə yaxın olduğu
bildirilmiş və dualarımızın qəbul edilərək arzularımızın həyata keçiriləcəyi
xəbər verilmişdir.
Böyük təfsir alimi Məhəmməd Həmdi Yazır bu
ayəni belə izah edir: “Dua edən bir insanın könlü (ürəyi) Allahdan başqa bir
şeylə məşğul olduğu zaman həqiqi dua etmiş hesab olunmaz.” Müəllif daha sonra
belə davam edir: “QuL öz ürəyindən Allahdan başqa hər şeyi çıxartdığı zaman
onunla Allah arasında həqiqi bir yaxınlıq meydana gəlir və aralarındakı bütün
vasitələr ortadan qalxır. Allahla qul arasındakı pərdə qalxınca, illər boyu
yerinə yetirilməsi mümkün olmayan işlər Allahın arzu etməsi və “ol” deməsi ilə
dərhal həyata keçir. Dua Allahın yaxınlığını təmin edən gözəl bir vasitə və ən
yaxşı ibadətdir. Peyğəmbərimizin: “Dua ibadətin özüdür”(Hak Dini Kuran
Dili,C.1,Səh.666), sözü
də bunu göstərir.
Allaha dua edərkən insanla Allahın arasında
heç bir vasitəçiyə ehtiyac yoxdur. Qul dua edəcəyi vaxt Uca Rəbbinə üz tutmalı,
öz arzularını bilavasitə ona bildirməlidir. Çünki Onun elmi hər şeyi əhatə
etmişdir. Allah nə etsək onu görür, nə desək onu eşidir, hətta ürəyimizdən
keçənləri də bilir.
Quran-i Kərimdə dua etməyimizi əmr edən və
duaların qəbul ediləcəyini bildirən ayələrdən başqa, çox gözəl və son dərəcə
mənalı dualara da yer verilmişdir.
Namazların hər rükətində oxuduğumuz və
Allaha layiq ən gözəl tərif cümləsi ilə başladığımız Fatihə surəsində duanın ən
dərin və gözəl ifadəsini görürük:
Fatihə
surəsinin mənası belədir:
“1. Rəhmli və
mərhəmətli Allahın adı ilə!
2. Həmd (şükür və tərif) olsun Allaha – aləmlərin
Rəbbinə,
3. Rəhmli, mərhəmətli olana,
4. Haqq-hesab gününün sahibinə!
5. Allahım! Biz yalnız Sənə ibadət edirik və
yalnız Səndən kömək diləyirik!
6. Bizi doğru yola yönəlt!
7. Nemət verdiyin kəslərin yoluna! Qəzəbə
düçar olanların və haqdan azanların yoluna yox!” (Amin).
Dua kiçiyin böyükdən, gücsüzün güclüdən bir
şey istəməsi deməkdir. Buna görə də Allaha dua edərkən söz və davranışlarımızın
kamali-ehtiram içində olması böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Uca Rəbbimiz dua edərkən necə hərəkət etmək
lazım gəldiyi barəsində belə buyurur:
“Rəbbinizə yalvara-yalvara, həm də gizlicə
dua edin. Şübhəsiz ki, Allah həddi aşanları sevməz.”(A’raf surəsi, 7/55).
Dua edərkən
çığırıb bağırmaq, sözü lazım olduğundan artıq uzatmaq, günah olan və ya layiq
olmadığın şeyləri istəmək və fövqəladə şeylər tələb etmək düzgün deyildir. Bunlar
həddi aşmaqdır. Həddini aşanları isə Allah sevməz və onların dualarını qəbul
etməz.
