Peyğəmbərimiz (sas) : “Dua bir ibadətdir.”

Duanın dinimizdəki yeri

Uca Kitabımız Quran-i Kərimdə duanın əhəmiyyəti və müsbət nəticələri açıq-aşkar ifadə edilmiş və duaya çoxlu nümunə göstərilmişdir. Əziz Peyğəmbərimiz də duanın fəziləti və faydalarını izah etmiş, özü də çox zaman dua etmiş və bizə Allaha necə yalvaracağını göstərən çox gözəl dualar öyrətmişdir.

Quran-i Kərimdə dua

Uca Allah dua ilə əlaqədar olaraq Quran-i Kərimdə belə buyurur: “Rəbbiniz buyurdu ki, Mənə dua edin. Mən də sizin dualarınızı qəbul edim!”(Gafir surəsi,40/60).

   Bu ayədə Allah Təala bizi dua etməyə çağırır və bizim dualarımızı qəbul edəcəyimi bildirir. Bu çağırış Rəbbimizin bizə qarşı nə qədər mərhəmətli və lütfkar olduğunun da çox aydın bir dəlilidir.

   Peyğəmbərimizə: “Ey Allahın Rəsulu! Rəbbimiz bizə yaxındırmi? Ona səssizcə yalavaraq. Yoxsa uzaqdırmı? Bərkdən çağıraraq dua edək?!” – deyə sual verilməsi ilə əlaqədar olaraq aşağıdakı ayə nazil oldu:

   “Bəndələrim məni səndən soruşduqda söylə ki, Mən onlara yaxınam. Dua edib Məni çağıranın duasını qəbul edərəm. Gərək onlar da Mənim çağırışımı qəbul edib, Mənə iman gətirsinlər. Bununla da, ola bilsin ki, doğru yola yetişsinlər.” (Bakara surəsi,2/186).

   Bu ayədə də Rəbbimizin bizə yaxın olduğu bildirilmiş və dualarımızın qəbul edilərək arzularımızın həyata keçiriləcəyi xəbər verilmişdir.

   Böyük təfsir alimi Məhəmməd Həmdi Yazır bu ayəni belə izah edir: “Dua edən bir insanın könlü (ürəyi) Allahdan başqa bir şeylə məşğul olduğu zaman həqiqi dua etmiş hesab olunmaz.” Müəllif daha sonra belə davam edir: “QuL öz ürəyindən Allahdan başqa hər şeyi çıxartdığı zaman onunla Allah arasında həqiqi bir yaxınlıq meydana gəlir və aralarındakı bütün vasitələr ortadan qalxır. Allahla qul arasındakı pərdə qalxınca, illər boyu yerinə yetirilməsi mümkün olmayan işlər Allahın arzu etməsi və “ol” deməsi ilə dərhal həyata keçir. Dua Allahın yaxınlığını təmin edən gözəl bir vasitə və ən yaxşı ibadətdir. Peyğəmbərimizin: “Dua ibadətin özüdür”(Hak Dini Kuran Dili,C.1,Səh.666), sözü də bunu göstərir.

   Allaha dua edərkən insanla Allahın arasında heç bir vasitəçiyə ehtiyac yoxdur. Qul dua edəcəyi vaxt Uca Rəbbinə üz tutmalı, öz arzularını bilavasitə ona bildirməlidir. Çünki Onun elmi hər şeyi əhatə etmişdir. Allah nə etsək onu görür, nə desək onu eşidir, hətta ürəyimizdən keçənləri də bilir.

   Quran-i Kərimdə dua etməyimizi əmr edən və duaların qəbul ediləcəyini bildirən ayələrdən başqa, çox gözəl və son dərəcə mənalı dualara da yer verilmişdir.

   Namazların hər rükətində oxuduğumuz və Allaha layiq ən gözəl tərif cümləsi ilə başladığımız Fatihə surəsində duanın ən dərin və gözəl ifadəsini görürük:

Fatihə surəsinin mənası belədir:

“1. Rəhmli və mərhəmətli Allahın adı ilə!

  2. Həmd (şükür və tərif) olsun Allaha – aləmlərin Rəbbinə,

  3. Rəhmli, mərhəmətli olana,

  4. Haqq-hesab gününün sahibinə!

  5. Allahım! Biz yalnız Sənə ibadət edirik və yalnız Səndən kömək diləyirik!

  6. Bizi doğru yola yönəlt!

  7. Nemət verdiyin kəslərin yoluna! Qəzəbə düçar olanların və haqdan azanların yoluna yox!” (Amin).

   Dua kiçiyin böyükdən, gücsüzün güclüdən bir şey istəməsi deməkdir. Buna görə də Allaha dua edərkən söz və davranışlarımızın kamali-ehtiram içində olması böyük əhəmiyyət kəsb edir.

   Uca Rəbbimiz dua edərkən necə hərəkət etmək lazım gəldiyi barəsində belə buyurur:

   “Rəbbinizə yalvara-yalvara, həm də gizlicə dua edin. Şübhəsiz ki, Allah həddi aşanları sevməz.”(A’raf surəsi, 7/55).

Dua edərkən çığırıb bağırmaq, sözü lazım olduğundan artıq uzatmaq, günah olan və ya layiq olmadığın şeyləri istəmək və fövqəladə şeylər tələb etmək düzgün deyildir. Bunlar həddi aşmaqdır. Həddini aşanları isə Allah sevməz və onların dualarını qəbul etməz.

Aralarına peyğəmbər göndərilməyən və “Quran” gəlib çatmayan insanların aqibəti necə olacaq? Bu insanların günahı nədir?

*Allah heç kəsi rəhmətindən, vəhyindən və ayələrindən məhrum etməmişdir. “Elə bir ümmət yoxdur ki, onun içindən (kafirləri Allahın əzabı ilə) qorxudan (xəbərdar edən) bir peyğəmbər (yaxud alim) gəlib-getməsin!”(Fatir,35/24) və “(Ya Rəsulum) Allaha and olsun ki, səndən əvvəl də ümmətlərə peyğəmbərlər göndərmişdik.” (ən-Nəhl, 16/63)

*”Quran-i Kərim” bütün peyğəmbərlərin qissələrini (hekayələrini) anlatmamışdır. “Həqiqətən də biz səndən əvvəl bir çox peyğəmbərlər göndərdik. Onlardan bəziləri haqqında məlumat versək də, bəziləri haqqında isə heç bir məlumat vermədik” (əl-Mömin(Ğafir), 40/78).

   Allah hər şeyə, hətta arıya belə vəhy edir: “Rəbbin bal arısına belə vəhy (təlqin) etdi: “Dağlarda, ağaclarda və insanların düzəltdikləri çardaqlarda özünə pətəklər hör” (ən-Nəhl,16/68).

   Bəzən vəhy Cəbrailin (a.s) endirdiyi bir kitab, bəzən Allahın qulunun qəlbinə saçdığı bir nur, bəzən bir həqiqət, bəzən bir anlayış, bəzən isə bir həya, bir təvazökarlıq, bir qorxu və bir təqvadır.

   Səhrada yaşayan bir zənci bədəvinin qorxaraq səmaya elə bir baxışı vardır ki, Allah qatında o baxış çox məqbuldur. Əgər araşdırılarsa, onlara da bir peyğəmbərin gələrək həqiqətləri anlatdığı ortaya çıxar.

   Məsələn, Afrikadakı bir qəbilənin əqidəsinə görə, onların sitayiş etdikləri ilah təkdir, doğmamışdır, doğulmamışdır və tayı-bərabəri yoxdur. O, görünməzdir, sadəcə əsərləri ilə və felləri ilə tanınır. O, yaradıcıdır, ruzi verir, duanı eşidir, şimşək onun xəncəridir, göy gurultusu onun yerişidir.

   Bu sözlər sizcə, “İxlas” surəsindəki ifadələrə yaxın ifadələr deyilmi? Yaşadıqları dövrdə bir peyğəmbər və ya bir təbliğçi olmadan bu məlumat onlara haradan gəlmişdir? Tərtəmiz həqiqətlər təbliğ edildikdən sonra zaman keçdikcə dövr dəyişmiş, nəticədə xurafatlar qarışaraq bu dini saflığı pozub qaraltmışdır.

* (İslamın beş təməl şərtinin qısa izahı-Müxtəsər Elmihal, Osman Bilgen)

Allah sözü ilə “Tanrı” sözü arasında fərq nədir?

Babalarımız müsəlmanlıqdan əvvəl yaradana inanırdılar. Bəlkə müxtəlif tanrıları da vardı, lakin öz ləhcələri ilə “Tengri” dedikləri zaman Allahı nəzərdə tuturdular. Bu söz zaman keçdikcə “tanrı” şəklini aldı ki, əslində “məbud” deməkdir və ərəbcədəki “İlahın”, fransızdakı  ''Diyo''-nun , farscadakı ''Xuda''nın qarşılığı olan sözdür. Lakin heç bir zaman Cənab-ı Haqqın bütün gözəl isimlərini (Əsmaül-Hüsna) əhatə edən “Allah”sözünün qarşılığı deyildir. “Allah” deyiləndə bütün kainata isim və sifətləri ilə təcəlli edən bir Zat ağıla gəlir. Əsmaül-Hüsnanı əhatə edən, özündə cəmləyən “Allah” sözündən belə məna başa düşülür və bu Allahın (c.c) xüsusi adıdır. “Allah” deyiləndə sözün əsl mənasında ibadət edilməyə layiq, varlığı özündən olan Zat ağıla gəlir. Ancaq, “tanrı” deyəndə, yunanlının ağlına Zevs, misirlinin Apis Boğazı və hindlinin ağlına da öz inəkləri gəlir...Deməli, ”tanrı” sözü məbud mənasını ağıla gətirdiyi halda, Ləfzi Cəlalə olan “Allah” sözü Vacibul-Vücudun (Mütləq var olan,yoxluğu mümkün olmayan Cənabi-Allah(c.c)) xüsusi adı olaraq sadəcə o gözəl isimlərin sahibi Allahı göz önünə gətirir. Ona görə bir insan “Allah” sözünün yerinə “tanrı” sözünü işlədərsə, məqsədini tam izah edə bilməz və xəta etmiş olar. “Tanrı” sözü “Xuda”, “Diyo” və “God” yerində işlənə bilər, fəqət Allah yerində deyil. Allah Cənabi-Haqqın Zatına aid xüsusi adıdır. Ona görə də “Lə ilahə illəllah”, -deyirik, “Lə Allaha illəllah” demirik. Əvvəla, ilahlar, tanrılar nə varsa, hamısına qadağa qoyulur, sonra da sadəcə Allah vardır, deyilir.

   “Mövludnamə” müəllifi Süleyman Çələbi bu məsələyə çox gözəl bir şəkildə toxunaraq: “Birdir Allah, ondan başqa tanrı yox”, -demiş və hər iki sözün yerini də təyin və təsbit etmişdir.

   Lakin bir insanın ağzından “tanrı” kəlməsi çıxdığı  zaman o dəqiqə əks təsir göstərilməməli, əgər o sözü Allah yerində istifadə etmişsə, nəzakətlə xəbərdarlıq edilməlidir...
* ("İslamın beş təməl şərtinin qısa izahı-Müxtəsər Elmihal", Osman Bilgen)

Allahı nə üçün görə bilmirik?

Görmək-dərk etmək və əhatə etmək deməkdir. Məsələn, insan bədənində mikroblar var, hətta bir dişin dibində bəlkə milyonlarla bakteriya mövcüddur. Onlar əllərindəki imkan və alətlərlə insanın dişini yonmağa, çürütməyə çalışırlar. Halbuki insan nə bunların səs-küyünü eşidir,nə də varlığından xəbərdardır. Onlar da insanı tamamilə görə və qavraya bilməzlər. İnsanı görüb tam qavraya bilmələri üçün onun xaricində tamamilə müstəqil olmalı və eyni zamanda onu görə biləcək teleskop kimi bir gözə sahib olmalıdırlar. Deməli, qavraya bilməmələri görmələrinə mane olur. Onlar həmin anda qarşılarında nə varsa, sadəcə onu görürlər...

Makro aləmi bütövlükdə əhatə etmək, dərk etmək

Mikro aləmdəki misala bənzər bir misalı da makro aləmdən verək. Məsələn, fərz edək ki, bir teleskopun başında oturmuşuq. Bu teleskop işıq ili ilə dörd milyard il əvvəli göstərsə də, yenə də bizim bütün kainat haqqında məlumatımız dənizdə damla qədər olar. Bəlkə sadəcə, o teleskopla gördüyümüz sahə haqqında bəzi nəzəriyyələr əsasında da yeni-yeni nəzəriyyələr əldə edərək başqa məlumatlara yiyələnməyə səy göstərə bilərik. Lakin biz yenə də kainatın idarəsini, ümumi şəklini, möhtəviyyatını, mahiyyətini görə və yetərincə dərk edə bilmərik. Çünki mikro aləm kimi makro aləmi də tam olaraq qavramağa qadir deyilik.

Həm mikro, həm də makro aləmdə sərhəd

   Əlimizdə mikroskop, X-şüaları olduğu halda, yenə də mikro varlıqları qavrama baxımından önümüzdə sərhədlər olduğu kimi, makro aləmdə də eyni sərhədlərlə üzləşirik. İndi gəlin bir də Allahı (c.c) düşünək. Peyğəmbər  Əfəndimiz (s.a.s) buyurur ki, “Allahın kürsüsünə nisbətən, bütün kainat, yəni işıq sürəti ilə trilyon dəfə trilyon uzaqlığı olan aləmlər, çölə atılmış bir halqa kimidir”. Hədisin davamında, “Onun ərşinə nisbətən də kürsü çölə atılmış bir halqa kimidir”,-deyilir. Kəmiyyət və keyfiyyət baxımından verilmiş bu nisbətləri təhlil edəndə ortaya çıxan mənzərəyə “Bu nə dəhşətli əzəmətdir!”-deməmək mümkün deyil.

   Kainatlara nisbətən mikroskopik bir varlıq olan insanın bütün aləmləri anlaya bilmə iddiası nə cür əbəs işdirsə, elə də bütün aləmlərin Ona nisbətən mikroskopik bir varlıq halına gəldiyi əzəmətli Ərşi-əlanı qavramağı alışmaq da o dərəcə əbəs işdir. Qaldı ki, Ərşi-əla da ancaq Allahın əmrlərinin tətbiq və icra məskənidir. İndi özünüz qərar verin, verdiyimiz bu ölçülərlə Allah necə əhatə edilib, nə cür qavranıla bilər?

   Ona görə də “Qurani-Kərimdə”, “Gözlər Onu (görüb) dərk etməz. O, gözləri dərk edər” (əl-Ənam, 6/103) buyurulmaqdadır.

   Bəli, gözlər Onu qavraya və əhatə edə bilməz. Görmək üçün dərk etmək lazımdır. O, bütün gözlə görünənləri, qəlblə hiss edilənləri dərk edib qavrayır, onların hər birini əhatə edə bilər, ancaq bu bəşəri gözlər Onu əsla qavraya bilməz.

 

Nur Allahın pərdəsidir

   Digər tərəfdən, nur Allah (c.c) hicabıdır, pərdəsidir. Biz bəşər olaraq nuru belə qavraya bilmirik. Peyğəmbərimizdən (s.a.s) Miracdan qayıdanda səhabələrdən biri soruşur ki, “Rəbbini gördünmü?”. O da belə buyurur: “O, bir Nurdur. Mən Onu nə cür görə bilərəm axı”. Başqa bir yerdə isə belə buyurur: “Mən bir nur gördüm.”(Müslim,H.178) Halbuki nur məxluqdur, sonradan yaradılmışdır. Allah (c.c) isə nura şəkil verən, onu formalaşdıran, təsvirini çəkəndir. Nur Allah deyildir; Onun məxluqudur.

   Nəticə olaraq deyə bilərik ki, Allah (c.c) görülə bilməz. Onun hicabı nurdur.

Hər şeyi əksi (ziddi) ilə bilinir

Hər şeydən əvvəl bunu bilməliyik ki, Allahın əksi yoxdur. Bu, çox  mühüm bir məsələdir. Bir şey ancaq əksi ilə olduğu zaman gözlə görülə bilər. İşığı görürük, çünki onun qarşısında qaranlıq var. Eynən bunun kimi, bəzi uzunluqlar haqqında da fikir yürüdə bilərik. Məsələn: “Filan şey iki metr, filan şey də üç metrdir”deyirik. Sonradan yaradılmış hər bir varlığın əksi (xəstəlik-sağlamlıq, gecə-gündüz, ucuz-baha və s.) olduğuna görə onları müqayisə edərək müəyyən şəkildə tərtib etmək mümkündür.

   Allahın nə əksi, nə də bənzəri yoxdur ki, qaranlıq işığı göstərdiyi kimi, O da əksi ilə görünsün.

   Bir də bu məsələyə maddi baxımdan yanaşaq. Görəsən, insan oğlu önünə seyrəngah kimi açılan bu kainatın neçə faizini görə bilir? Gördüyümüz şeylərin sayı haqqında konkret bir fikir deyə bilirsinizmi? Gözlə görə biləcəyimiz milyardlarla əşya bu kainat sərgisində bizim nəzərlərimizə çatdırılmış və “Buyurun, görün, ibrət alın. Yaradanı alqışlayın!” deyilmişdir. Halbuki nəzərlərimizə çatdırılanların ancaq milyonda beşini görə bilir, yerdə qalanlarını isə heç tanımırıq. Bəli, biz sadəcə müəyyən uzunluqdakı işıq dalğaları içərisinə daxil olanları görə bilirik. Buna baxmayaraq, “Mən Allahı niyə görmürəm?”,-deyən insan, sadəcə milyonda beş hissəsini gördüyü kainatın içərisinə bütün kainatı idarə edən Allahı da sığışdırmaq istəyir.

İmanın əsasları ilə əlaqəli bəzi məsələlər

Rəsm rəssama, sənət əsəri sənətkara, kainat Allaha məxsusdur. Hər şeyi O yaratmışdır. Bəs Onu kim yaratmışdır? Hər şeyin səbəbi O isə, Onun səbəbi kimdir?

Bu suala fərqli prizmalardan cavab verilə bilər:

1. Məntiqlə fikirləşsək, səbəblərin zəncirvarı, sonsuza qədər davam etməsi mümkün deyildir. Məsələn, qatarın son vaqonunu çəkən ondan öncəki vaqondur, həmin vaqonu çəkən də ondan bir öncəkidir və s.bunu uzatmaq olar. Bu vaqonların hamısını birdən çəkən isə lokomotivdir. Hərəkətin mənşəyi də elə odur. Çəkmək işi ona bağlıdır.

2. Başqası tərəfindən yaradılmış olan varlıq heç bir zaman yaradıcı ola bilməz. Başqa birinin yaratması ilə var olan necə ola bilər ki, hər şeyi yoxdan var etsin,

3. Zatı (əsli) qüvvə arizi ( sonradan meydana gələn) qüvvə kimi deyil. Məsələn: Qələmə nisbətən insanda bir güc, bir qüvvət vardır. Qələmi bir yerdən götürüb başqa bir yerə qoymaq olar. Lakin bir insan özü oturduğu yerdən qalxıb başqa yerə gedəndə ona “Səni kim gətirdi? Sən öz-özünə gələ bilməzsən, bu mümkün deyil” ,-demirik. Və ya “insanın başı haradadır” sualına “Bədəninin üzərində”, “Gövdəsi haradadır?” sualına “Ayaqlarının üzərində”, “Bəs ayaqları nəyin üzərindədir?” sualına isə “Dünyanın üzərində”,-deyə cavab verilə bilər. Lakin “Dünya nəyin üzərindədir?”,-deyə sual vermək olmaz. Çünki dünyanı nəyinsə üzərində dayandırmaq məcburiyyəti yoxdur.

Allahın varlığı zatındadır. O, Qaimdir (öz-özünə var olandır və var olması üçün başqa bir səbəbə, gücə ehtiyacı olmayandır (Burada bir cəhəti də unutmamaq lazımdır ki, O əzəlidir, Qaimdir, yəni sonradan var olmayıb)). “Onu kim yaratdı?”, deyilə bilməz.

4. Bu sualı verən əvvəlcə Allahın yaradan olduğunu qəbul edir, sonra da “Onu kim yaratdı”,-deyə soruşur. Beləcə, eyni cümlədə Onu həm Xaliq (yaradan), həm məxluq (yaradılan) hesab edir. Bu isə açıq-aydın ziddiyyətdir.

Bu sualda başqa bir ziddiyyət də məxluqların tabe olduqları qanunlara Xaliqin də boyun əydiyini təsəvvür etməkdir. Səbəblər dairəsində hərəkət etmək məxluqların, yəni bizim tabe olduğumuz qanundur. Biz zaman və məkanın içindəyik. Halbuki Allah zamanın da, məkanın da yaradıcısıdr. O, zamana və məkana bağlı olmaqdan çox-çox uzaqdır. Sənətkar heç vaxt onun sənət əsərlərinin içərində axtarılmaz. Bu, heykəltəraşı heykəlin içində görməyə çalışmağa bənzəyir. Bu isə mümkün deyil. Kainatın sənətkarı, zamanın və məkanın Yaradıcısı Allahdırsa, Onun bu dar çərçivədə axtarmaq düzgün deyil.

  Səbəbləri, qanunları yaradan yaratdığı qanuna boyun əyərmi? Məsələn: Batareya ilə hərəkət edən bir oyuncaq hər şeyi özü kimi düşünsə və hər şeyi özü ilə müqayisə edərək, “Mən öz aləmimdə hər şeyin batareya ilə hərəkət etdiyini görürəm, onda məni düzəldən sənətkar da batareya ilə hərəkət edən bir varlıqdır”,-desə, sizcə xəta etmiş olmazmı?

   Bütün bu cavablardan belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, hər şeyi Allah yaratmışdır. Onun varlığı Zatındandır. O, zatında mövcüddur, Qaimdir. Hər şey Ona möhtac, O isə heç kəsə möhtac deyildir.

Cümə günü nələrin oxunması yaxşıdır ( The things, good to be recited on Friday(Juma))

In English:

Da’wah – calling others to Islam

(I've got an interesting topic from one of my friends. Alhamdulillah, very useful for everyone. Thankful to that sister, too :) ...)

Praise be to Allaah.

Allaah created man and caused him to dwell on this earth, but He did not forsake him. Rather He gave him what he needs of food, drink and clothing, and revealed to him throughout the ages a path to follow and be guided by. The interests and happiness of mankind at every time and in every place depend upon following the path of Allaah and rejecting all others:

“And verily, this (i.e. Allaah’s Commandments mentioned in the above two Verses 151 and 152) is My straight path, so follow it, and follow not (other) paths, for they will separate you away from His path. This He has ordained for you that you may become Al-Muttaqoon (the pious)”
[al-An’aam 6:153 – interpretation of the meaning]


Islam is the last of the heavenly religions and the Qur’aan is the last of the heavenly Books. Hadhrati Muhammad (sas)(peace and blessings of Allaah be upon him) is the last of the Prophets and Messengers. Allaah commanded him to convey this religion to all of mankind:

“this Qur’aan has been revealed to me that I may therewith warn you and whomsoever it may reach”[al-An’aam 6:18]

Allaah sent His Messenger Muhammad (sas) (peace and blessings of Allaah be upon him) with Islam to all of mankind, as Allaah says (interpretation of the meaning):

“Say (O Muhammad): ‘O mankind! Verily, I am sent to you all as the Messenger of Allaah’”[al-A’raaf 7:158]

Da’wah or calling others to Islam is the best of deeds, because it involves guiding people to the Straight Path and to that which will bring them happiness in this world and in the Hereafter:

“And who is better in speech than he who [says: ‘My Lord is Allaah (believes in His Oneness),’ and then stands firm (acts upon His Order), and] invites (men) to Allaah’s (Islamic Monotheism), and does righteous deeds, and says: ‘I am one of the Muslims.’”
[Fussilat 41:33 – interpretation of the meaning]

Calling others to Islam is an honourable mission. This is the work of the Prophets and Messengers. The Messenger (sas) (peace and blessings of Allaah be upon him) explained that his mission in life, and the mission of his followers, is to call people to Allaah.

Allaah says (interpretation of the meaning):

“Say (O Muhammad): ‘This is my way; I invite unto Allaah (i.e. to the Oneness of Allaah — Islamic Monotheism) with sure knowledge, I and whosoever follows me (also must invite others to Allaah, i.e. to the Oneness of Allaah — Islamic Monotheism with sure knowledge). And Glorified and Exalted be Allaah (above all that they associate as partners with Him). And I am not of the Mushrikoon (polytheists, pagans, idolaters and disbelievers in the Oneness of Allaah; those who worship others along with Allaah or set up rivals or partners to Allaah)’”[Yoosuf 12:108]

The Muslims in general and the scholars in particular are commanded to call people to Islam, as Allaah says (interpretation of the meaning):

“Let there arise out of you a group of people inviting to all that is good (Islam), enjoining Al-Ma‘roof (i.e. Islamic Monotheism and all that Islam orders one to do) and forbidding Al-Munkar (polytheism and disbelief and all that Islam has forbidden). And it is they who are the successful”
[Aal ‘Imraan 3:104]

The Prophet (sas) (peace and blessings of Allaah be upon him) said: “Convey from me even if it is (only) one aayah.” (Narrated by al-Bukhaari, 3461)


Calling people to Allaah is an important task and a glorious mission, because it means calling people to worship Allaah alone. It means bringing them forth from darkness to the light, planting goodness in the place of evil and truth in the place of falsehood. Hence whoever does this needs to have knowledge, understanding, patience, forbearance, gentleness and kindness. He needs to give of his wealth and of himself, and he needs to understand people’s circumstances and habits.

Allaah says (interpretation of the meaning):

“Invite (mankind, O Muhammad) to the way of your Lord (i.e. Islam) with wisdom (i.e. with the Divine Revelation and the Qur’aan) and fair preaching, and argue with them in a way that is better. Truly, your Lord knows best who has gone astray from His path, and He is the Best Aware of those who are guided” [al-Nahl 16:125]


Allaah blessed His Messenger with the words (interpretation of the meaning):
“And by the Mercy of Allaah, you dealt with them gently. And had you been severe and harsh-hearted, they would have broken away from about you; so pass over (their faults), and ask (Allaah’s) forgiveness for them; and consult them in the affairs” [Aal ‘Imraan 3:159]


The daa’iyah (caller) may be faced with debates in his da’wah activities, especially with the People of the Book. Allaah has commanded us, if it reaches the point of debate, to debate in a manner that is better, which is with kindness and gentleness, explaining the principles of Islam as they came, pure and simple, in a kindly manner and with no element of compulsion.


Allaah says (interpretation of the meaning):

“And argue not with the people of the Scripture (Jews and Christians), unless it be in (a way) that is better (with good words and in good manner, inviting them to Islamic Monotheism with His Verses), except with such of them as do wrong; and say (to them): ‘We believe in that which has been revealed to us and revealed to you; our Ilaah (God) and your Ilaah (God) is One (i.e. Allaah), and to Him we have submitted (as Muslims)’”
[al-‘Ankaboot 29:46]



Calling people to Allaah is a virtuous deed which brings great reward. The Prophet (sas) (peace and blessings of Allaah be upon him) said: “Whoever calls others to guidance will have a reward like the rewards of those who follow him, without that detracting from their reward in any way. And whoever calls others to misguidance will have a burden of sin like the burden of those who follow him, without that detracting from their burden in any way.”
(Narrated by Muslim, 2674)


If building a physical structure needs effort and patience until it is complete, then building souls and guiding them to the truth also needs patience and sacrifice. The Messenger (Sas) (peace and blessings of Allaah be upon him) called people to Islam, patiently bearing the persecution of the kuffaar, Jews and hypocrites. They made fun of him and disbelieved in him; they insulted him and threw stones at him; they said that he was a sorcerer or a madman; they accused him of being a poet or a soothsayer – but He (sas)(peace and blessings of Allaah be upon him) bore all that with patience until Allaah granted him victory and caused His religion to prevail.


So the daa’iyah must follow his example:

“So be patient (O Muhammad). Verily, the Promise of Allaah is true; and let not those who have no certainty of Faith discourage you from conveying Allaah’s Message (which you are obliged to convey)
[al-Room 30:60 – interpretation of the meaning]


The Muslims must follow the example and guidance of their Messenger and call others to Islam, bearing insults and harm with patience for the sake of Allaah, as their Messenger (sas) (peace and blessings of Allaah be upon him) did: “Indeed in the Messenger of Allaah (Muhammad) you have a good example to follow for him who hopes for (the Meeting with) Allaah and the Last Day, and remembers Allaah much”
[al-Ahzaab 33:21 – interpretation of the meaning]


The well-being and happiness of this ummah are only to be found in following this religion. Hence Allaah commanded us to convey the message to all of mankind, as He says (interpretation of the meaning):

“This (Qur’aan) is a Message for mankind (and a clear proof against them), in order that they may be warned thereby, and that they may know that He is the only One Ilaah (God — Allaah) — (none has the right to be worshipped but Allaah) — and that men of understanding may take heed
[Ibraaheem 14:52]