Hicab yoxsa dəvə küvəni?!

(Küvən və ya donqar- dəvənin belində olan bir və bəzilərində iki hündür piy yığını)

Dünən yol gedərkən yolun digər tərəfində "hicablı" bir xanım gördüm. Uzun geyinmişdi, ancaq hicabı tamamilə islamın şərtlərinə uyğun deyildi. Heç kim deyə bilməz ki, kim Allah qatında daha məqbuldur, ancaq islamda da örtünmənin şərtləri var. Gördüyüm hicab forması Demək olar ki, aşağıdakı şəkil kimi eyni idi. Hələ sırğaların çölə çıxardılması...bu isə başqa mövzudur.

Örtünmə, insanı zinaya götürən yolların qarşısını alan ən vacib vasitələrdən birisidir. Örtünmə fitridir, yəni yaradılışın gərəyidir.

Hamıya məlumdur ki, insan sevmədiyi insanların baxışlarından sıxılır və heç kim bu vəziyyətdə rahat dura bilməz. Ancaq, bəzi hallarda açıqlardan daha cazibəli görünənləri də görürük. Hicab təkcə saçı örtmək demək deyil.

Peyğəmbər Əfəndimizin "Ümmətimin son dönəmlərində geyimli, ancaq çılpaq qadınlar olacaqdır. Bunların başlarının üstü dəvə küvəni kimi olacaqdır. Ancaq onlar cənnətə girə bilməz, cənnətin qoxusunu belə ala bilməzlər." (Əbu Davud Libas 125, Cənnət 52)

Bu şəkildə də yuxarıdan top kimi qoyulmuş saçdırmı yoxsa başqa bir şeydirmi bilmirəm. Başqa bir şey dedim, çünki saytlardan birində bir video görüntüsü var idi. Orda stilist nümunə göstərirdi və hicabı bağlamamışdan əvvəl saça əlavə iki böyük saç broşu vurdu və üzərindən bone geyindi. Və ikinci baş kimi görüntü əmələ gəldi. Və bilirsiniz? Başqa bir saytda şərhlərdən birində "mənim qardaşım bu cür hicablıları görəndə "onlar daha gözəl görünür" deyir, demək kişilərin də diqqətini cəlb edir" deyə yazırdı.
 Səhih-i Buxari’dən sonra ən mötəbər ikinci hədis külliyatı olan Səhih-i Müslim’in Cənnət 53 bölümündə belə bir hədis rəvayət edilməkdədir:

“Atəş (cəhənnəm) əhlindən iki sinif vardır, hələ onları görmədim. (Birinci sinif) Yanlarında sığın quyruğu kimi bir şeylər daşıyıb onlarla insanlara vuran kimsələr... (İkincisi) Geyinmiş çılpaq qadınlar ki, bunlar Allah’a itaətdən çölə çıxmış olanlardır. Bunlar (həm özləri başdan çıxmışdır), həm də başqalarını başdan çıxardırlar. Başları dəvə küvəni kimidir. Bu cür qadınlar, Cənnət’ə girmək bir tərəfə dursun, onun qoxusunu belə ala bilməzlər. Halbuki Cənnət’in qoxusu bu bu qədər uzaq məsafədən hiss edilir.”

Sevimli bacılarım, bizə məsləhət vermək düşməz, ancaq bir bacı kimi Allahın əmrini və hədislərini xatırlatdım. Allahın əmri mi, yoxsa gözəllik və dəb mi? Hərçənd ki, bu gözəllik fərdi anlayış olur. Sadəlik və təmizliklə də gözəl olmaq olar. Siz nə düşünürsünüz?

Bu dünya Kirli dünya!

   
   Bu gün 18 May Azərbaycan Respublikasının canından qoparılmış torpağı Laçının işğalından 19 il ötür. 63 min 341 azərbaycanlı öz dədə-baba torpaqlarından didərgin salınaraq Respublikanın müxtəlif rayonlarında məcburi köçkün həyatı yaşayır. 19 ildir ki, qəlblərinə daş bağlayaraq səbr edən laçınlılar və o cümlədən biz inanırıq ki, bir gün... Bir gün o qayıdacaq. Sadəcə, ümidimizi itirməyək. "Əşi o gedən getdi, bir daha qayıtması çətin məsələdir" deyənlər, inamınızı itirməyin. Qarabağ müharibəsi cəbhələrində 267 laçınlı şəhid olub, 66 nəfər girov götürülüb, 105 nəfər əlilə çevrilib. Onların ahı cavabsız qalmayacaq, inşaAllah.
   Bu gün televiziya kanallarından birində "Atları yəhərləyin" filmini nümayiş etdirdilər. Bu filmə dəfələrlə baxsam da, bu günkü qədər diqqətimi çəkməmişdi. Hələ ordakı "Anama deyin" və "Bu dünya sirli dünya" sözləri ilə başlayan səsləri insanı "doldurur", göz yaşını insanın ürəyinə "saplayır".


Gün keçər, taya dönər
Su axar çaya dönər
Kişnəsə namərd atı
Mərd toy, yuvaya dönər


Deyirəm, gözəl dünyam
Gözəl mi, gözəl dünyam
Bir halal, qazanc paya
Uzanır gedər dünya

Bu dağın daşı duzlu
Anamın, aşı duzlu
Öldülər, içənləri
Gözümün yaşı duzlu


 Doğrudan da, dünya kirli dünya! Koroğlu da mərdliyin sonunu tüfəngin ortaya çıxması ilə sona yetdiyini deməmişdimi? İndi arxadan vurma dövrüdür...
   Azərbaycan çox zəngin ölkədir, xüsusilə də, Qarabağ ərazisi ən zəngin sahəsidir. Təbii ki, canavarın gözü yağlı ətdə olar. Ancaq, onlar bilmirlər ki, bizi qoruyan Allahımız və Onun göndərdiyi qəhrəmanlarımız var. Hələ ki, müsəlman dünyasını əzirlər. Ancaq, qələbə müsəlmanların olacaq, inşaAllah.
   Gecə nə qədər uzun olsa da, onun da bir işıqlı sabahı var!
   Bu bütün azərbaycanlıların imtahanıdır və bu imtahandan üzü ağ, alnı açıq çıxmaq diləyi ilə...
 

Vaxtı olmayan adam

   Səhər vaxtı idi. Dan yeri yenicə ağarmışdı, insanlar sağa-sola qaçışırdılar. Biri işə, biri məktəbə, digəri dostunun və ya yaxınını ziyarətə gedir; hər kəs öz vəzifəsini yerinə yetirməyə çalışırdı. Bir nizam, bir ahəng yaranırdı, heç kim öhdəliyindən geri qalmırdı. Həkim həkimliyini, əsgər əsgərliyini, ticarətçi ticarətini edir, həyatlarını beləcə davam etdirirdilər.

   O gün sanki göylər deşilmişdi. Yağış yağır, şimşək çaxırdı. Elə bil “yuxudan oyanın” deyilirdi bir bahar səhəri... Göy gurultusuyla fəsil oynayır, bahar sanki bu mesajı alıb torpağın altından əl eləyirdi. Yeni günə, həyata “Salam” deyirdi...

   O, ya pəncərəsinə dəyən yağış damcılarının, ya da göy gurultusunun səsinə oyanmışdı. Pəncərədən bayıra baxdı və yenidən yorğanı üzərinə çəkdi. Yerindən qalxmaq istəmirdi. Yatmağa çalışdı, sağa-sola çevrildi, ancaq yata bilmədi. Çox acmışdı, evdə isə yeməyə heç nə yox idi.

   Bir müddət evin içində gəzişdi. Mətbəxə dəfələrlə baxdı. Orada dolablar boş, o isə ac və möhtac idi.

   Onun qəribə düşüncələri var idi... Ətrafındakı insanıarıa işi olmazdı. Sanki kar idi; insanıar onu axmaq hesab edib gülər, o isə insanların ona heyran olduunu zənn edib onlarla birlikdə gülərdi.

   Ağıllı, sərbəst və savadlı idi. Bəlkə də bir kral idi... Tayı-bərabəri olmayan, kəşf olunmayan bir kral...O, hər cümləsinin sonunda insanların “Kralımız necə də gözəl düşünür.” Deməyini gözləyirdi. Təəssüf ki, bu mümkün deyildi.

   Xəyallaında özünü o qədər dəyərli hesab edirdi ki, sanki o gəlməmişdən əvvəl dünya çarəsizliklər içindəydi, getdikdən sonra da aqibəti heç də yaxşı olmayacaq.

   Ən hikmətli, ən təsirli, ən faydalı söz onun sözü idi. Bir sözü ilə bütün problemləri həll edərdi.

   Paltarını geyinib evdən çıxdı. Hava soyuq olduğu üçün plaşına büründü. Şəhərin böyük marketlərindən birinə yollandı. Yol uzun, hava yağmurlu idi. Yamanca islandı. Lakin nə edə bilərdi, ehtiyacı vardı, getməliydi.

   Nəhayət, marketin qapısından içəri girdi... İçəri tərtəmiz və isti idi. Dincəldi. Küncdəki arabalardan birini götürdü. Qarşısına nə çıxsa alacaq, heç bir ləzzətdən imtina etməyəcəkdi.

   Əvvəlcə ərzaq bölməsinə gəldi. Zəhərli bir böcəyin əlilə göndərilən, onun incə qələmlə qazılmış mədəsində bişən və ən gözəl ləzzətlərdən biri olan baldan bir neçə banka aldı.

   Şüşələrlə südü arabaya doldurdu. Ətlərin dadını xəyalında canlandırdı. Damağı bu ətlərin dadını mütləq hiss etməli idi. Kilolarla ət yüklədi.

   İnsanların üzünə gülən meyvələrin yanından keçib gedə bilmədi. Onların gözəlliyinə laqeyd qala bilməzdi. Heyva, nar, portağal...Gördüyünü aldı.

   Ərzaq bölməsini gəzdikdən sonra iki arabanın dolduğunu fərq etdi.

   

   İkinci mərtəbədə geyim əşyaları vardı. Ən gözəl ayaqqabılardan, köynəklərdən, jaketlərdən. Qısaqol maykalardan aldı. Hələ dəri paltarları buraxa bilməzdi. Bu qoyunlar da qəribə heyvanlardır. Bellərində jaket toxunur, mədələrində süd bişir, növbəti il də özləri kimi bir süd fabriki verirlər. “Aman” dedi, mənə nə, Kim verirsə, kimin əlilə verirsə versin...O sadəcə almaq istəyirdi.

   Nə elektrik əşyalarını, nə də dadlı şokoladları unutdu.

   Arabaları bir-bir çıxışa doğru itələdi.

   Marketdəkilər həyəcanla arabaları itələyən, qarşısına çıxan hər şeyi arabalara dolduran bu adama diqqətlə baxırdılar. O isə öz xəyal dünyasında idi. Heç kimi vecinə almırdı.

   Arabalarla birlikdə çıxışa doğru irəliləyirdi ki, məmurlardan biri:

-İcazə verin, sizə kömək edim, -dedi.

   Aha, deyəsən biri ağıllı çıxıb onun dəyərini anlamışdı. Heç bir söz demədi.

   Məmur əşyalarla dolu arabaları kassirin yanına daşımağa kömək etdi. Dəzgahın üzərinə yığmaq istəyirdi ki, o qışqırdı:

-Nə edirsiniz?

   O qədər yüksəkdən qışqırdı ki, hamı ona baxdı. Kassir nəzakətlə dedi:

-Pulu ödəyəsiniz deyə malların qiymətini hesablayacağıq.

   Adam çox ağıllı, eyni zamanda haqlı idi. Bunlar özlərini nə hesab edirlər? O məşğul idi. Belə xırda şeylərə vaxtı yox idi. İndi elə bir söz deyəcəkdi ki, heç kim ağzını açmağa cürət etməsin. Dərslərini verəcəkdi.

   -Vaxtım yoxdur!

   Bu söz inanılmaz idi. Qarşısına çıxan hər şeyi almışdı, amma pulu ödəməmək üçün “Vaxtım yoxdur!” deyə bəhanə gətirirdi.

   Kassirlər gülür, ətrafdakılar gülür, məmurlar gülür, o da gülürdü.

   Onun gülməyi uzun çəkmədi.

   “Vaxtım yoxdur!” bəhanəsi burada keçmirdi.

                                      *  *  *

   Allahın (c.c) mülkündə Onun verdikləri ilə yaşayan insanın Rəbbini tanımağa, dininə xidmət etməyə vaxtının olmadığını deməsi əbəsdir.

   İnsan hər şeylə onun dəyəri qədər məşğul olmalıdır. Vaxtı və minnəti olmayan özünə başqa bir mülk və xoşbəxt olacağı bir diyar tapmalıdır.

   İnsanın istifadə etdiyi bütün nemətlərdən hesaba çəkiləcəyi qətidir.

* ("Muştu" yayınları, "A şıkkı" adlı kitabın tərcüməsi "xəzər nəşriyyat"-"Vaxtı olmayan adam")

Sahibinin məqsədi

Üç tənbəl dost iş axtarmağa başlamışdı. Əslində niyyətləri iş axtarmaq deyildi. Onlar arzu etdikləri kimi yaşamaq istəyir, əzab-əziyyət çəkməyi, işləməyi sevmirdilər. Nə işləməyi sevir, nə də iş axtarırdılar. Bəzən də onları bu cür qəbul edən birini tapırdılar.

  

Hər birinin özünə xas xüsusiyyətləri vardı. Və elə bilirdilər ki, həyatda ən vacib şey onların bu xüsusiyyətləridir.

  

“Axşam görüşərik!” deyib ayrıldılar və axşama qədər şəhəri avara-avara gəzdilər. Amma nə bir fabrikin, nə də mağazanın qapısından girərək işə müraciət etmədilər. Buna vaxtları yox idi. Çox məşğul idilər.

  

Ertəsi gün daha səy göstərirdilər. Boş mədələri, soyuq qış gecələri “Başınızı girləyəcək bir yer tapın,” –deyirdi. Bu səsi titrəyən iliklərində duydular.

  

Əvvəlcə dostlardan biri bir mağazanın qapısından girdi. Sağına-soluna baxıb qəti addımlarla irəli gəldi. Kimsə: “Buyurun!” dedi. “Yəqin mənim dəyərimi anladı” deyə fikirləşdi.

-Buyurun. Nə lazımdır?

-Mən, şey...Bilmirəm necə deyim. Yəqin siz də başa düşdünüz ki, mənim qeyri-adi qabiliyyətlərim var. İstəyirəm sizin iş yeriniz bu qabiliyyətlərdən faydalansın. Buna sizin dilinizdə “iş axtarmaq” deyirlər. Amma, belə deməsəm daha yaxşı olar. Əslində də siz məni axtarırsınız, ancaq bunu özünüz də bilmirsiniz.

  

   Yaşlı məmur onu qəribə baxışlarla süzdü, “axmağın biridir, qovum getsin” –deyə düşündü.

  

   Elə bu vaxt mağaza müdiri gəlib çıxdı. Onların yanından keçərkən soruşdu:

-Cavan oğlan nə üçün gəlib?

-İş axtarır, cənab. Özəl qabiliyyətləri varmış. Əslində biz onu axtarırmışıq, amma heç özümüzün də xəbəri olmadan.

-Doğrudan? Allah Allah...Axır ki, biz də axtardığımızı tapdıq. Siz nə iş görə bilirsiniz?

-Bilirsiniz, mən çox gözəl yata bilirəm.

-Ooo...Bu çox gözəl qabiliyyətdir. Yəqin ki, sən buna görə çox pul istəyərsən.

-Əlbəttə.

-Mənim mağazamda işləmək üçün yəqin ki, ən az beş yüz manat istəyərsən.

-Elə mən də o qədər istəyəcəkdim.

Müdir hirsindən özünü saxlaya bilmədi və məmura dedi:

-Qov bu axmağı burdan. Gör səhər-səhər nə ilə məşğul oluram.

  

   İkinci tənbəl dost da demək olar ki, eyni hadisə ilə rastlaşdı. O, iş axtardığı fabrikdə müdirə:

-Mən çox gözəl yemək yeyə bilirəm, -deyə etiraf etdi.

   Əvvəlcə fabrik müdiri:

-Bunu eləsən sənə yeddi yüz manat verərəm, -demiş, daha sonra isə onu fabrikdən qovmuşdu. Bütün bunlar o qədər ani olmuşdu ki, o, nə baş verdiyini belə anlamamışdı.

  

   Üçüncü tənbəl dost isə bir başqa fabrik sahibinə “çox yaxşı əylənə bilirəm” demişdi. Min manat qazanmaq istəyərkən min söyüş eşitmişdi.

   Axşam evə qayıdanda üçü də çaş-baş qalmışdı. Halbuki əllərindən gələni eləmişdilər. Axı niyə bu insanlar onları anlamırdılar. Ertəsi gün əzm və qətiyyətlə yenidən iş axtarmağa başladılar. Günlərlə çalışdılar. Amma heç kim yemək, yatmaq və əylənmək üçün onları işə götürmürdü. Aclıqdan taqətsiz qalıb, soyuqdan xəstə və pərişan olmuşdular.

   Nəhayət, bir gün arzularına çatdılar. Üçünə də “Hə” deyən biri tapıldı. İş görüşməsinə getdilər və gördülər ki, üçünü də işə götürən adam eynidir. Bu adam onların ac və səfil hallarına acıyıb onları işə götürdü. “Bəlkə ağıl sahibi olarlar” –deyə onlara möhlət verdi və yanına çağırıb dedi:

-Baxın, bura mənim fabrikimdir. Mən sizi ehtiyacınız olduğu üçün işə götürürəm. Yoxsa, mənim nə sizə, nə də qabiliyyətlərinizə ehtiyacım var.

   Unutmayın ki, heç kim kimisə yesin, yatsın və əylənsin deyə işə götürməz. Mən toxuculuqla məşğulam və mənim niyyətim parça toxumaqdır. Burada işlədiyiniz müddət ərzində sizin niyyətiniz də bu olmalıdır. Başa düşdünüzmü?

   Bir şey başa düşmədilər.

-Nə isə, ustalarınız sizi başa salar, - dedi.

   Hər biri bir ustaya əmanət edildi. Bəzən başqa məqsədləri oldu, doğru olmayan yollarla getdilər, bəzən yaxşı niyyətlə olsa da həkimliyə, mühəndisliyə həvəsləndilər. Yenə narahatçılıq oldu, müdirin məqsədi xatırladıldı. “Yaxşı işlər görmək istəsəniz də əsas məqsədinizi unutmayın” dedilər. Xəstəxanada parça toxumaq, fabrikdə əməliyat etmək olmaz.

    Nəhayət, dostlardan ikisi doğru yola gəldi, ağıllandılar və o biri dostlarının da doğru yola gəlməyi üçün çalışmağa başladılar.

                     

                                   *   *   *

  Kainat Allahın bir fabrikidir. Allah (c.c) insanları yesinlər, yatsınlar, əylənsinlər deyə yaratmamışdır.

   Hər fabrikin bir məqsədi var. Fabrik sahibinin məqsədi oradan işləyənlərin məqsədi ilə eyni olmalıdır.

   Görülən işlər doğru olsa da, əsl məqsədin önünə keçməməlidir. Hər şey əsl məqsədə xidmət etməli, digər işlər əsl məqsəddən sonra gəlməlidir.

   Böyük şəxsiyyətlərdən birinin ifadəsi ilə: “Dünya bir mehmanxanadır. İnsan isə orada müvəqqəti qalacaq. Eyni zamanda öhdəlikləri çox olan bir qonaqdır. Və bu qısa ömür ərzində əbədi həyatı üçün vacib olan ehtiyacları tədarük etməklə vəzifələndirilmişdir”.

   İnsanın vəzifəsi Rəbbini tanımaq və Onun yer üzərində həssas tərəzilərə malik xəlifəsi olaraq bir kitab kimi yazılmış kainatı oxumaq, sənətini incələmək, özünün təşəkkürünü təqdim edərək əbədə gedən yolu açmaq, solmayan meyvələri toplamaqdır.

   İlk iş Allahı xatırlamaq və təbliğ etməkdir. Bunu həyatın içərisində; laboratoriyada, ticarət mərkəzində, küçədə, fabrikdə, hər yerdə tətbiq etmək, iman və əxlaqla yaşamaqdır.

   Əsl məqsəd bütün həyatımıza nüfuz edərsə digər işlər asanlaşar və daha mənalı olar.

   Həkim Allahın göndərdiyi və vəzifələndirdiyi bir şəfa əli kimi; ticarətçi Onun haqq və ədalət tərəzisi kimi işləyir.


* ("Muştu" yayınları, "A şıkkı" adlı kitabın tərcüməsi "xəzər nəşriyyat"-"Vaxtı olmayan adam")

Döymə vurdurmaq olarmı? Döymə qüsul dəstəmazı almağa və namaz qılmağa maneə törədirmi?

Hər şeydən əvvəl bu iki şeyin bir birindən çox fərqləndiyini bildirməliyik. Çünki, döymə vurdurmaq ayrıdır, döyməli vücud ilə ibadət etmək isə ayrı. Unutmamalıyıq ki, döymə vurdurmaq İslamın əsaslarına görə haramdır. Allah Rəsulu (s.a.s) ümumi mənası Allahın yaratdığı şəkli dəyişdirməyə yönəldilmiş xüsuslara münasibət bildirdiyi hədislərində "Döymə vurana da, vurdurana da Allah lənət eləsin" (Əbu Davud) buyurmuşdur.
  İslamı tədricən dərk edən bir insan bu həqiqəti daha sonralar öyrənsə, lk fürsətdə bu döymələri vücudundan çıxartmalıdır. Döymə xaç kimi batil bir din simvolu və ya əxlaqa zidd çirkin bir şəkil olmazsa, o zaman onu sildirməyə və bu cür bədənə əziyyət verilməsinə ehtiyac yoxdur. Ancaq, tövbə və istiğfarla Allahın sonsuz rəhmətinə sığınmalı və bağışlanma istənilməlidir və qətiyyən vücudundakı döymələr onun ibadətlərini yerinə yetirməsinə əngəl deyildir.
  Döymə dəri altına yeridilən rəngli bir maddə olduğuna görə dərinin üstünə suyun dəyməsinə maneçilik törətmir. Odur ki, döymələr dəstəmaz və qüsul almağa maneə sayılmaz. Döymə bunlara zərər vermədiyinə və mane olmadığına görə bu cür ibadət etməyə də maneə olmaz.
  Bundan başqa, Həzrəti Peyğəmbərimizin (s.a.s) Amr ibn Asa (r.a) söylədiyi  "İslamiyyətə daxil olmaq keçmiş günahları silib-süpürər" hədisi bu baxımdan diqqətimizi çəkir. Əsas olan odur ki, keçmiş həyatında belə xətalar işləyən şəxs peşman olsun və itirdiyi dəyərləri edəcəyi ibadətlə əldə etməyə çalışsın.

Çılpaq yuyunmağın hökmü nədir?

Hamamda çılpaq yuyunmaq haram deyil. Ancaq, fiqh alimlərinin  ortaq fikirlərinə görə məkruhdur.
   "Allah onsuz da hər şeyi görür və nəzarəti altında saxlayır", -deyərək açılıb-saçılmağın heç bir mənası yoxdur. Bu mövzuda ilk şərt ədəbə riayət etmək olmalıdır. Unutmamaq lazımdır ki, ədəb yerinə baxmaq insanda unutqanlığa səbəb olur. Biz fərqinə varmasaq da, bu hal bizdən heç ayrılmayan  Kiramülkatibeyn və ya Hafaza Mələklərinin xoşlanmadıqları haldır.


Yuxu dəstəmazı pozurmu?


Yuxu dəstəmazı pozmur. Dəstəmazı pozan yuxu əsnasında insanın özünə hakim ola bilməməsidir. Elə bu vaxt qazburaxma kimi tibbi-bioloji xüsusiyyətlərin ola bilmə ehtimalı çoxalır. Bu səbəblə də dəstəmazın pozulması haqqında hökm verilir. Burada əsas məsələ təməl prinsipi dərk etməkdir. O da insanın özünə hakim olub-olmamasıdır.


Mənəvi duyğularla ağlamaq dəstəmazı poza bilərmi?


İnsan istər ilahi duyğularla, istərsə də dünyəvi bir şey səbəbi ilə ağlasa, dəstəmazı pozulmaz, çünki mücərrəd ağlamağın dəstəmazı pozacağına dair heç bir hökm yoxdur. Ağlamaq namaz daxilində olsa necə olar? İnsan namazda ilahi düşüncələr səbəbi ilə ağlayarsa, bunun nə namaza, nə də dəstəmaza  bir zərəri olar. Əslində, bu mənəviyyatımız baxımından arzu edilən bir haldır.
   Allah Rəsulu (s.a.s), səhabələrdən birinin ifadələrinə görə, namazlarında qaynayan bulğur (yarma növü) qazanı kimi idi. O, adətən içində boyunduruqlar dönürmüş kimi hıçqırar və göz yaşı tökərdi.
   Bütün bunlardan aydın olur ki, ilahi duyğularla ağlamaq öyülən bir xüsusiyyətdir. Namazı pozan ağlama isə dünyəvi bir rahatsızlıq və xatırlama nəticəsində meydana gələn ağlamaqdır.

Cənabətli olan qüsul dəstəmazını nə zaman almalıdır

Cənabətli olan şəxs belə halda ən çox  bir namaz vaxtını ötürməyəcək qədər qala bilər. Bu son həddir. Çünki namazı keçirmək haramdır. Ona görə də belə hallarda ən əhəmiyyətli şey ilk fürsətdə qüsul alıb təmizlənməkdir.

Cənabətli ölən insan axirətə imansız olaraq getmiş sayılırmı?

Bu iki məsələni bir-birinə qarışdırmamaq lazımdır. Belə ki, imanlı olmaqla cənabətli olmaq və ya olmamaq arasında çox böyük fərq vardır. İslama görə, cənabətdən qurtulmaq üçün qüsul dəstəmazı almaq bir ibadət və bir vəzifə deyildir. Bəlkə namaz qılmaq, oruc tutmaq, "Quran" oxumaq kimi ibadətlərin ən birinci şərtlərindəndir. Bu "olmazsa olmaz",-deyə biləcəyimiz şərtlərdəndir, yəni olması zəruridir. Digər tərəfdən qüsul alması zəruri olam kimsə onu gecikdirmədən alarsa, ehtiyatlı davranmış olar, çünki əcəlin nə zaman, harada və necə gələcəyi məlum deyildir. Halbuki, bir mömin maddi və mənəvi cəhətdən hər an ölümə hazır olmalıdır.
   Buna baxmayaraq, cənabətli ikən ölən şəxs qəlbində imanı varsa, mütləq axirətə imanlı gedəcəkdir. Uhud döyüşündə cənabətli  olaraq şəhid olan Hanzala ibn Amr (r.a) Peyğəmbər Əfəndimizin (s.a.s) bildirdiyinə görə mələklər tərəfindən yuyulmuş və bu səbəbdən "qasilətul-məlaikə"-mələklərin yuduğu insan adı ilə tarixə düşmüşdür.
* İslamın beş təməl şərtinin qısa izahı-Müxtəsər Elmihal, Osman Bilgen

Şeytanın yaradılmasının və insanları yoldan çıxartmağına yol verilməsinin hikməti nədir?

a) Şeytan yaradılmasaydı, insanın yaradılmasının bir hikməti olmazdı. Bunu unutmamaq lazımdır ki, Allahın qətiyyən günaha girməyən və şeytanın vəsvəsəsinə məruz qalmayan mələklər kimi bir çox məxluqatı var. Allah insandan fərqli bitki və heyvanlar yaratdığı kimi ilahi sənəti mələklərdən fərqli şəkildə öz üzərində təcəlli etdirən insanları yaratmışdır. Allah insanın mahiyyətindəki istedad toxumlarının inkişaf etməsi üçün önünə bir hərəkətverici qüvvə, inkişafına səbəb olacaq şeytan və xəbis ruhları çıxarmışdır. Lakin təkəbbür və üsyan duyğularını insanlara təlqin edən şeytan gördüyü bütün şər işləri şüurlu olaraq edir.

Şeytan insanı qovan rəqib marafonçuya bənzəyir. İnsan hədəfə varmaq, zəfər əldə etmək, onu hər zaman izləyən bu əzəli rəqibini aşa bilmək üçün onu daima geridə qoymalı və ondan irəlidə olmalıdır. Əgər insanın belə hərəkətverici bir rəqibi və düşməni olmasaydı, o bu dünya yarışında yarışa bilməz və nüvə şəklindəki istedadlarını qətiyyən inkişaf etdirə bilməzdi. Daha aydın desək, içində toxum halında olan qabiliyyətlərinin inkişaf üçün zəmin tapa bilməyəcək və nəticədə faydasız bir varlıq halına düşəcəkdi. İnsan oğlu ən ali dərəcəni və kamillik mərtəbəsini bu əzəli düşmənə qarşı apardığı mücadilə ilə əldə etmiş və Əbu Bəkirlər yetişdirmişdir. Əksinə bəşər bu mübarizədəki acizliyi və iradəsizliyi ilə də Əbu Cəhillərin yetişməsinə səbəb olmuşdur.
b) Şər iş şeytanın yaradılışı deyil, pna tabe olub şər iş görməkdir. Necə ki, cinayətdə işlədilən bıçaq və ya silah deyil, cinayəti törədən əllər əsas səbəbkar olaraq göstərilir. Şeytan da insanın gördüyü şər işlərdə bir vasitə və alətdir, əsl günahkar isə bu aləti istifadə edən əldir. Bəli, nəfs və nəfsə uyan iradə şeytani təlqinlərin təsiri altında bəzi şər işlər törədir, lakin unudulmamalıdır ki, bütün mənfi nəticələrin əsas səbəbi şeytan deyil, insandır. Şeytan və şər ruhlar bəsit səbəbdir. Həqiqi xəstəlik isə insanın iradəsindədir. İnsanlar şeytanla deyil, öz zəif iradələri ilə şər işlər  görürlər.

c) İnsan hər şeyi öz dar düşüncəsinə və əlində olan kiçik səbəb və nəticələrə görə dəyərləndirməyə meyillidir. Halbuki, Allah (c.c)  ümumi nəticələrə və faydalara baxar və ona görə yaradır. Məsələn, əlimizi oda tutsaq, sözsüz ki, əlimizi yandırar. Buna görə atəşə “heç bir xeyri yoxdur, zərərlidir”,-deyə bilərikmi? Əlbəttə ki, yox. Əslində hər bir nemətə “xeyirli” və “zərərli” damğasını vuran şəxsən biz insanlarıq. Cüzi zərərlərə görə ümumi xeyirlərə zərərlidir demək düzgün deyil. Dünyada hər bir nemət belədir. Allah yaradanda ümumi nəticələri nəzərə alaraq yaradır. Şeytanın yaradılışı da ümumi nəticələrə baxır. Əbu Cəhlin iradəsi ilə cəhənnəmə yuvarlanmasında və Əbu Bəkrin (r.a) timsalında minlərlə övliya və kamil möminlərin cənnətə layiq görülməsində də şeytanın rolu vardır.

d) Cüzi zərərlərinə görə, elektrik və yağışa “kaş olmayaydılar”,-deyə  bilmədiyimiz kimi, şeytana da “niyə yaradıldı?”,-deyə bilmərik. Bədənin ümumi sağlamlığını qorumaq üçün cüzi qanqrena olmuş əl və ya qol kəsilir. Eləcə də gətirdiyi böyük nəticə və faydalara görə, şeytanın varlığına da qarşı çıxmamalıyıq. Əsgərlərimiz həlak olur deyə “əsgərlik peşəsini qaldıraq, döyüşə getməyək”,-deyə bilərikmi? Əlbəttə ki, xeyr. Çünki bunu söyləmək gülüncdür. Bunun kimi, şeytanların bəzəyib-düzəməklə bizdən aldıqları Peyğəmbərimizin (s.a.s) iman adına qazandırdıqlarının yanında mində bir nisbətdə belə deyildir. “Necə olur? Axı şeytanın oyunları üzündən minlərlə insan cəhənnəmə gedir” deyilə bilməz? Çünki, mömindəki keyfiyyət, kafirdəki kəmiyyətdən həm daha önəmli, həm də üstündür. Bir insanın həyatı daha önəmlidir, yoxsa min böcəyin: Min xurma toxumundan 11 dənə ağac yetişib, geridə qalanları çürüyəndə, min toxuma sahib olmaqmı daha xeyirlidir, yoxsa 989-nun çürüməyinə baxmayaraq, 11 xurma ağacına sahib olmaqmı?